Wymagania przeciwpożarowe w zakresie magazynowania i obrotu fajerwerkami

W związku ze zbliżającą się imprezą Sylwestrową, podczas której tradycyjnie korzysta się z dużej ilości materiałów pirotechnicznych widowiskowych, tzw. fajerwerków postanowiliśmy opisać ogólne zasady bezpieczeństwa przy ich magazynowaniu i obrocie, ze szczególnym uwzględnieniem pomieszczeń sklepowych oraz zapleczy sklepów, w których to jedynie w tym okresie realizowany jest obrót fajerwerkami.

Podstawy prawne

Sprzedaż  materiałów  pirotechnicznych  reguluje  rozporządzenie  Ministra Gospodarki  Pracy i  Polityki  Społecznej  z  dnia  9  listopada  2003  r.  w  sprawie bezpieczeństwa  i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w  tym wyrobów  pirotechnicznych  (Dz. U. Nr  163, poz. 1577) oraz przepisy o ochronie przeciwpożarowej            w  tym rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych  i  terenów z dnia 07 czerwca 2010 r.  (Dz. U. z dnia 22 czerwca 2010 r.)
W  przypadku  materiałów  podlegających  koncesjonowaniu  warunki  sprzedaży reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 października 2002 r. w sprawie pomieszczeń magazynowych  i obiektów do przechowywania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym  lub policyjnym.  (Dz. U. Nr 190, poz. 1589).

Pamiętaj: Materiały pirotechniczne widowiskowe należy przechowywać i sprzedawać z zachowaniem szczególnych środków ostrożności!

Pomieszczenia zakładów pracy, w których prowadzony jest obrót wyrobami pirotechnicznymi widowiskowymi, dzieli się na pomieszczenia:
1) sklepowe - przeznaczone do realizacji bezpośredniej sprzedaży;
2) zaplecza - przeznaczone do przechowywania ilości wyrobów pirotechnicznych widowiskowych zapewniających ciągłość sprzedaży;
3) magazynowe - pomieszczenia przystosowane do składowania wyrobów pirotechnicznych widowiskowych o masie brutto ponad 1.000 kg nieprzerwanie przez okres co najmniej 90 dni w roku.
Zasadą ogólną jest, ze w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza mogą znajdować się wyłącznie wyroby pirotechniczne widowiskowe, oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.4 G i 1.4 S.
3Niemniej jednak w pomieszczeniach sklepowych oraz w pomieszczeniach zaplecza mogą być przechowywane wyroby oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.1 G, 1.2 G i 1.3 G w opakowaniach jednostkowych, bądź w opakowaniach kartonowych lub tekturowych o masie brutto co najwyżej 50 kg, jeżeli ilość mieszaniny pirotechnicznej w jednostkowym wyrobie nie przekracza w:
1) rakietach - 100 g, w tym mieszaniny wywołującej efekt pirotechniczny do 70 g;
2) moździerzach - 40 g;
3) petardach - 5 g;
4) strzelającym konfetti - 10 mg;
5) ogniach bengalskich - 2.500 g;
6) bateriach - 500 g, nie więcej jednak niż do 40 g w pojedynczym wystrzale;
7) innych wyrobach - 50 g w pojedynczym wystrzale.
W takim przypadku wyroby te traktuje się jak wyroby pirotechniczne widowiskowe oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.4 G.
 
Można  prowadzić  sprzedaż materiałów  pirotechnicznych widowiskowych w  obiektach przeznaczonych  na  cele  handlowe,  pod  warunkiem  gdy  pomieszczenia  sklepowe  i zaplecza będą spełniały następujące wymagania:
1)  temperatura w pomieszczeniach przy pomiarze na wysokości 1 m od podłogi nie przekracza 30 °C (303 K) i zainstalowane są środki techniczne gwarantujące spełnienie tego wymogu;
2) są wyposażone w co najmniej dwie gaśnice pianowe o minimalnej 6-litrowej pojemności środka gaśniczego oraz w koc gaśniczy;
3) przechowywane wyroby pirotechniczne posiadają zabezpieczenie przed powstawaniem w nich niekorzystnych przemian chemicznych lub fizycznych, mogących powodować zwiększenie wrażliwości materiału na bodźce, pogorszenie trwałości chemicznej oraz powodujących inicjację wybuchu lub zapłon;
4) posiadają konstrukcję zabezpieczającą przechowywane materiały przed kradzieżą oraz dostępem nieuprawnionych osób;
5) posiadają system wentylacji wyciągowej;
6) są usytuowane w obiekcie, który posiada sprawną instalację odgromową, spełniającą wymagania ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi;
7) urządzenia i instalacje elektryczne są sprawne technicznie i spełniają wymagania bezpieczeństwa zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych;
8) elementy i przewody grzewcze w pomieszczeniach są rozmieszczone przynajmniej w odległości 1 m od opakowań zawierających wyroby pirotechniczne, a ich temperatura nie przekracza 120 °C (393 K);
9) drzwi ewakuacyjne otwierają się na zewnątrz pomieszczenia i posiadają zamki rolkowe, działające w wyniku pchnięcia lub rozsuwają się na zewnątrz;
10) okna służące za wyjścia awaryjne otwierają się na zewnątrz, natomiast otwory okienne posiadają wymiary co najmniej 0,75 m x 0,75 m;
11) wymiary wewnętrzne pomieszczeń zapewniają bezpieczne operowanie opakowaniami składowanych wyrobów oraz swobodne poruszanie się osób kupujących i personelu;
12) półki, regały i inne wyposażenie pomieszczeń są wykonane z materiałów trudno zapalnych, uniemożliwiających tworzenie się w czasie pożaru szkodliwych substancji chemicznych, zagrażających zdrowiu lub życiu ludzi.

Strefa ochrony dla pomieszczeń, o których mowa powyżej, wydzielonych przeciwpożarowe w sposób określony w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, obejmuje obszar tych pomieszczeń, a w przypadku braku wydzielenia przeciwpożarowego tych pomieszczeń, obejmuje obszar wokół nich o pasie szerokości co najmniej              8 m.
Ponadto w strefie ochrony pracodawca nie powinien dopuścić do:
1) używania otwartego ognia;
2) palenia tytoniu;
3) prowadzenia prac spawalniczych lub prac związanych z wytwarzaniem iskier mechanicznych;
4) prowadzenia innych prac mogących stworzyć warunki dla zapłonu lub wybuchu zgromadzonych wyrobów pirotechnicznych;
5) gromadzenia i przechowywania materiałów palnych innych niż wynikające z wyposażenia obiektu handlowego.
Jeżeli pomieszczenia zaplecza lub sklepowe, o których mowa powyżej, stanowiące części obiektów handlowych nie są pomieszczeniami wydzielonymi przeciwpożarowo, wokół nich wyznacza się strefę ochrony, w której poza czynnościami niedopuszczalnymi, określonymi powyżej, nie należy przechowywać substancji i preparatów sklasyfikowanych jako łatwopalne, skrajnie łatwopalne bądź wysoce łatwopalne oraz butli zawierających sprężony gaz.
Wyroby  pirotechniczne  widowiskowe  mogą  być  przechowywane  w  pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza w ilościach brutto podanych w poniższej tabeli:

Przedsiębiorca

Pracodawca  prowadzący  obrót  wyrobami  pirotechnicznymi,  w  tym  o  przeznaczeniu widowiskowym,  powinien  zapewnić  bezpieczeństwo  ludzi,  mienia  i  środowiska, a w szczególności:  
1) przechowywać  wyroby pirotechniczne właściwie opakowane i oznakowane, w ustalonych terminach ważności;  
2) opracować i posiadać aktualną instrukcję przechowywania wyrobów pirotechnicznych, obejmującą zasady ich utylizacji, oraz instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dla wszystkich stanowisk pracy;  
3)  zapewniać przestrzeganie instrukcji magazynowania wyrobów pirotechnicznych oraz instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy na wszystkich stanowiskach pracy;  
4)  zapewniać bezpieczny transport wewnątrzzakładowy wyrobów pirotechnicznych;
 - transport wyrobów pirotechnicznych widowiskowych powinien być prowadzony ręcznie lub przy użyciu wózków obsługiwanych ręcznie;
5)  zapewniać ochronę wyrobów pirotechnicznych przed kradzieżą oraz dostępem osób nieupoważnionych;

- prowadzenie detalicznej sprzedaży wyrobów pirotechnicznych widowiskowych w budynkach odbywa się wyłącznie na stanowiskach wyodrębnionych do tego celu bez możliwości sprzedaży samoobsługowej

6)  w pomieszczeniach, w których znajdują się wyroby pirotechniczne, nie przechowywać materiałów, narzędzi oraz wyposażenia innego niż określone w instrukcji przechowywania;  
7)  wykluczyć możliwość wpływu na wyroby pirotechniczne bodźców mogących spowodować wybuch lub zapłon;  
8)  w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza prowadzić wyłącznie prace związane    z przeznaczeniem tych pomieszczeń;  
9)  prace mogące doprowadzić do ogrzewania i zapłonu wyrobów pirotechnicznych, w szczególności prace remontowe pomieszczeń, prowadzić wyłącznie po usunięciu wyrobów pirotechnicznych z tych pomieszczeń oraz po potwierdzeniu na piśmie przez upoważnioną przez pracodawcę osobę, że wyroby zostały usunięte;  
10)  w razie uszkodzenia opakowania rozsypaną zawartość zbierać i neutralizować we właściwy sposób, zgodnie z obowiązującą instrukcją magazynowania;  
11)  urządzenia elektryczne, sygnalizacyjne, odgromowe oraz inne instalacje znajdujące się  w pomieszczeniach i obiektach poddawać kontroli przed dopuszczeniem do eksploatacji, a następnie, raz w roku kontrolować, dokumentując wyniki kontroli pisemnym protokołem;  
12)  opakowania lub pojemniki z wyrobami pirotechnicznymi przechowywać na półkach, regałach lub w miejscach do tego przeznaczonych oraz układać w sposób uniemożliwiający ich przypadkowe przemieszczanie się, przewracanie lub deformowanie pod wpływem nadmiernego ciężaru, z zachowaniem możliwości ich przemieszczania zgodnie z potrzebami;  
- materiały tak składowane nie mogą również znajdować się w zasięgu kupujących.
13)  w przypadku powstania zagrożenia spowodowanego zainicjowaniem przechowywanych wyrobów pirotechnicznych działać zgodnie z instrukcją postępowania w sytuacji awaryjnej;  
- instrukcja postępowania w sytuacji awaryjnej powinna zawierać:
a)  rodzaj i skalę zagrożeń;    
b)  sposób postępowania w przypadku awarii i sposób organizacji akcji ratowniczej, ze wskazaniem lokalizacji stosowanych środków gaśniczych;  
c)  zasady oraz miejsce ewakuacji ludzi;  
d)  sposób powiadamiania straży pożarnej, Policji lub innych jednostek ratowniczych;  
e)  sposoby zabezpieczenia miejsca awarii, likwidacji bezpośrednich skutków oraz metody przeciwdziałania rozszerzaniu się skutków awarii.
14)  w pomieszczeniach, w których znajdują się wyroby pirotechniczne, nie używać otwartego ognia;

Przedsiębiorca, który prowadzi obrót materiałami pirotechnicznymi widowiskowymi przeszło 90 dni w roku jest zobowiązany do opracowania karty kwalifikacyjnej obiekty, którą dołącza się do książki obiektu budowlanego.
Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo (do których kwalifikowane są materiały pirotechniczne) należy:
1)wykonywać wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi W instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, o której mowa w § 6 [2], lub zgodnie z warunkami określonymi przez producenta należy;
2)utrzymywać na stanowisku pracy ilość materiału niebezpiecznego pożarowo nie większą niż dobowe zapotrzebowanie lub dobowa produkcja, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
3)przechowywać zapas materiałów niebezpiecznych pożarowo przekraczający wielkość określoną w pkt 2 w oddzielnym magazynie przystosowanym do takiego celu;
4)przechowywać materiały niebezpieczne pożarowo w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania;
5)przechowywać ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55 °C) wyłącznie w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach przystosowanych do tego celu, wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłuczeniem.

Materiały  niebezpieczne  pożarowo  nie  powinny  być  przechowywane  w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz w innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach i loggiach.

Opracowano na podstawa prawnej:
1. rozporządzenie  Ministra Gospodarki  Pracy   i  Polityki  Społecznej  z  dnia  9  listopada  2003  r.  w  sprawie bezpieczeństwa  i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w  tym wyrobów  pirotechnicznych  (Dz. U. Nr  163, poz. 1577)
2. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych  i  terenów z dnia 07 czerwca 2010 r.  (Dz. U. z dnia 22 czerwca 2010 r.)